وکتور چیست و چه کاربردی در دنیای گرافیک دارد؟
وکتور چیست؟ (vector) یا بردار برای کسانی که در خلق کارهای گرافیکی فعالیت دارند، واژه آشنایی است. به طور کلی گرافیک برداری به تصاویری اشاره دارد که با استفاده از دستورات یا جملات ریاضی دنباله‌ای به وجود می‌آیند. بدین ترتیب از طریق اتصال خطوط و منحنی‌ها به یکدیگر شکل‌های مختلفی ساخته می‌شود.
این قابلیت به هنرمندان کمک می‌کند که آثار هنری باکیفیتی را در هر مقیاسی ایجاد کنند. vector همچنین در طراحی بنرهای تبلیغاتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مقاله پیش‌رو با این فرمت، کاربردها، مزایا و معایب آن بیشتر آشنا می‌شوید.
وکتور چیست؟
در دنیای گرافیک دو دسته اصلی به نام گرافیک برداری و گرافیک شطرنجی یا رستری (Raster) وجود دارد. از vector graphic برای طراحی و درج لوگوی شرکت‌ها روی کارت ویزیت، طراحی جلد کتاب و بسیاری موارد دیگر استفاده می‌شود.
گرافیک برداری روابط ریاضی را برای طراحی به‌کار می‌برد. این عبارات ریاضی پس از تبدیل شدن به نقاط مختلف با استفاده از خطوط و منحنی‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند. با این کار تصاویر برداری بدون افت کیفیت و با حفظ حجم کم به مقیاس‌های بزرگ تبدیل می‌شوند. فرمت‌های رایج در فایل‌های برداری شامل.svg ،.cgm ، .odg، .eps, ، و .xml هستند.
گرافیک برداری برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
گرافیست‌ها، تصویرگران و طراحان از گرافیک برداری به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر استفاده می‌کنند:
- مقیاس‌پذیری: فرمت‌های برداری برای پروژه‌هایی که به گرافیک‌های مقیاس‌پذیرتر از جمله نوع و متن نیاز دارند، مناسب هستند. برای مثال لوگوهای شرکت و برندها در اندازه‌های مختلفی نمایش داده می‌شوند. این المان‌ها روی یک بیلبورد کنار جاده یا گوشه یک دفتر تلفن به نمایش درمی‌آیند. امکان تغییر اندازه لوگوی ایجاد شده با گرافیک برداری بدون کاهش کیفیت وجود دارد.
- توسعه اپلیکیشن و وبسایت: گرافیک‌های برداری در توسعه برنامه‌های کاربردی و وبسایت مفید هستند. زیرا اپلیکیشن‌های تحت وب و گرافیک‌های موجود در آن‌ها باید با اندازه‌های مختلف صفحه نمایش و انواع دستگاه سازگار باشند. برای مثال Amazon WorkLink یک برنامه تلفن همراه است که نمایش کاملا تعاملی داده‌های شرکت را در گوشی همراه کارمندان فراهم می‌سازد.
- انیمیشن‌سازی: تصاویر متحرک نیز معمولا به صورت فایل‌های vector ایجاد می‌شوند. بنابراین با این قابلیت تصاویر واضح‌تر و نرم‌تری را ایجاد می‌کنید.
- طراحی به کمک کامپیوتر (CAD): برنامه‌های CAD فایل‌های برداری را به دلیل مقیاس‌پذیری و سهولت در ویرایش فرمول‌های ریاضی استفاده می‌کنند.
مقایسه تصاویر برداری و شطرنجی
یک تصویر گرافیکی رستری بیت‌ها را مستقیما به یک فضای نمایشی به نام Bitmap نگاشت می‌کند. گرافیک‌های شطرنجی از تعداد ثابتی پیکسل تشکیل شده‌اند که مقیاس‌پذیری آن‌ها را نبست به گرافیک‌های وکتوری کمتر می‌سازد.
زمانی که تصویر رستری به اندازه کافی بزرگ شود، لبه‌ها را ناهموار می‌کند و به صورت پیکسلی به نظر می‌رسد. این نوع تصاویر بدون کاهش کیفیت افزایش سایز دارند. همچنین رابطه یک به یک بین هر پیکسل و گرافیک شطرنجی حافظه اشغال شده در رایانه وجود دارد. رایانه‌ها باید اطلاعات را برای هر پیکسل از یک تصویر رستری ذخیره کنند. در حالی که تصاویر برداری فقط مجموعه‌ای از نقاط را ذخیره می‌سازند که باید توسط خطوط و منحنی‌ها به هم متصل می‌شوند. به همین دلیل ویرایش تصاویر برداری آسان‌تر از تصاویر شطرنجی است.
امکان تبدیل فرمت این دو نوع تصاویر با استفاده از نرم‌افزارهای مناسبی مانند ایلستریتور و فتوشاپ وجود دارد. فایل‌های شطرنجی به ویژه برای به تصویر کشیدن عمق رنگ‌ها خوب هستند، زیرا هر پیکسل رنگ‌های متفاوتی دارد. همچنین تعداد پیکسل‌هایی با رنگ‌های منحصربه‌فرد بیشتر از بردارهایی با رنگ‌های متمایز هستند. این امر باعث می‌شود که فرمت‌های فایل‌های رستری برای ویرایش عکس‌های دیجیتال مناسب باشند.
مزایای استفاده از فایل‌های برداری
مهم است که مزایا و معایب استفاده از فایل‌های وکتوری را در نظر بگیرید. در ادامه برخی از مزایای تصاویری با این فرمت ارائه شده است:
- مقیاس‌پذیری: همانطور که قبلا ذکر شد، مقیاس‌پذیری مزیت اصلی گرافیک برداری است. از آنجایی که گرافیک‌های برداری از روابط بردار ریاضی یا روابط بین نقاط ایجاد کننده منحنی و خط مشتق می‌شوند، در هر اندازه‌ای نیز تمیز و دقیق به نظر می‌رسند.
- اندازه کوچک فایل: این نوع فایلها معمولا حجم کمی دارند، زیرا تعداد کمی از نقاط و روابط ریاضی بین آن‌ها را ذخیره می‌کنند. این روابط به صورت کد بیان می‌شوند که در مقایسه با پیکسل‌های ذخیره‌سازی حافظه کمتری دارند.
- ویرایش آسان: ویرایش فایل‌های وکتوری آسان است، زیرا امکان تغییر روابط بردار به سرعت وجود دارد. برای مثال تغییر رنگ یا شکل خطوط خیلی سریع امکانپذیر است. این ویژگی در فرآیندهای تکراری و طولانی که نیاز به ویرایش زیادی دارند، مفید است.
- بارگذاری آسان: از آنجایی که اندازه فایل‌های برداری کوچکتر است، انتقال و بارگذاری فایلها به دستگاه‌ها و برنامه‌های مختلف آسان است.
- امکان کپی کردن آسان: ایجاد کلون (clone) از تصویربرداری و کپی کردن برخی از ویژگی‌های یک گرافیک به دیگری آسان است.
- دقت بالا: توانایی مقیاس کردن گرافیک‌های برداری به بالا یا پایین به این معنی است که آن‌ها ظاهر دقیقی داشته باشند.
معایب استفاده از فایل‌های برداری
تصاویر با فرمت vector علاوه بر مزایای بی‌شمار، معایبی نیز دارد. در ادامه برخی از معایب فایل‌های برداری ذکر شده است:
- جزئیات کمتر: فایل‌های برداری در مواجهه با تصاویر پیچیده محدودیت دارند. برای مثال عکس‌ها به سایه‌زنی و ترکیب رنگی نیازمند هستند. این نوع فایلها قادر به ارائه خروجی خوبی مانند فایل‌های شطرنجی نیستند.
- مهارت و زمان موردنیاز: فایل‌های وکتوری به مهارت و زمان بیشتری برای ایجاد نیاز دارند.
- پشتیبانی محدود مرورگر: از گرافیک برداری در مرورگرهای وب نسبت به گرافیک رستری پشتیبانی کمتری می‌شود.
- ناهماهنگی: تصاویر برداری ایجاد شده بسته به میزان سازگاری رندر و ایجاد برنامه‌ها و عوامل دیگر از برنامه‌ای به برنامه دیگر متفاوت است.
چه نرم‌افزارهایی با فرمت فایل‌های برداری سازگار هستند؟
بعد از آشنایی با مفهوم vector به نرم‌افزارهایی برای انجام پروژه‌های طراحی و تصویرسازی نیاز است. این برنامه‌ها باید امکان باز کردن فایل‌های برداری و کار با آن‌ها را داشته باشند.
نرم‌افزارهای گرافیکی بسیاری وجود دارد که از فایل‌های برداری پشتیبانی می‌کنند. از بین این مجموعه بزرگ Adobe illustrator و Coreldraw دو گزینه از قدرتمندترین نرم‌افزارهای ساخت وکتور هستند.
همچنین امکان باز کردن فرمت‌هایی مانند eps و ai در فتوشاپ نیز وجود دارد. این نرم‌افزار برای کارهای معمولی و بدون ویرایش فایل‌های برداری مناسب‌تر عمل می‌کند. برنامه کاربردی adobe acrobat نیز یکی از نرم‌افزارهای ویرایش اسناد با فرمت pdf است.